In het Amsterdamse stadsdeel Nieuw West, en in het bijzonder in de wijk Geuzenveld, heerst grote onrust na enkele heftige geweldsincidenten. In dit gebied is spraken van een voor Amsterdamse begrippen zeer hoge onveiligheidsbeleving; iets dat niet los gezien kan worden van de vele geweldsincidenten, waar regelmatig (vuur)wapens bij betrokken zijn. De VVD Amsterdam heeft gemerkt dat de maatschappelijke onrust enorm is.
Afgelopen weekend, zaterdag 29 juni, vond er in de buurt -op klaarlichte dag- nog een schietpartij plaats, waarbij het 26-jarige slachtoffer door zijn hoofd werd geschoten en ter plekke overleed. Een paar dagen later klonken er weer schoten door Geuzenveld. Ditmaal was het de politie die een vluchtende overvaller neerschoot. Hij en zijn kompaan hadden zojuist de Vomar op het Lambertus
Zijlplein overvallen. Dit filiaal werd zo’n anderhalve maand daarvoor, op 21 mei 2013, ook al onder bedreiging van een vuurwapen overvallen.
De Vomar is niet de enige zaak op het Lambertus Zijlplein dat doelwit is van gewapende overvallen. Ook de Kruidvat en een sigarenzaak zijn hier de afgelopen periode slachtoffer van geworden. Ook vond er op hetzelfde plein in de nacht van 12 april jl. nog een plofkraak op een pinautomaat plaats en werd er op 10 mei jl. een paar honderd meter verder, in de Jan de Greefstraat, een 29 jarig slachtoffer neergestoken.
Daarnaast is de buurt in december al opgeschrikt door de op de vlucht geslagen moordenaars uit de Staatsliedenbuurt. Nadat zij eerst met meerdere Kalasjnikovs een tweetal jonge Amsterdammers hadden geliquideerd, vluchtten zij richting Geuzenveld en schoten hier met hun volautomatische vuurwapens op een motoragent. Deze vuurwapens zijn enkele dagen later tijdens meerdere zoekpartijen, waar onder andere defensie bij betrokken was, op een steenworp afstand van Geuzenveld teruggevonden.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van incidenten die een zeer grote impact hebben gehad op de buurt. De incidenten kenden vaak veel getuigen. Zo werd de verdachte van de meest recente overval neergeschoten in een rustig woonhofje waar de kinderen voor de ramen stonden. Zeker de gezinnen voelen zich hierdoor niet meer veilig en geven aan te willen verhuizen.
Om de problemen aan te pakken wordt er in de deelraad van Nieuw West gesproken over verschillende maatregelen, die de orde en rust moeten doen wederkeren. De VVD Amsterdam meent echter dat alleen het (tijdelijk) inzetten van cameratoezicht of extra straatcoaches, niet voldoende is om zowel de veiligheidsbeleving als het gezag van de overheid en politie in dit gebied te herstellen. De term ‘wild-west’ is inmiddels een gevleugeld begrip dat zelfs trending topic was op Twitter.
De VVD is van mening dat naast deze maatregelen ook een maatregel moet worden ingezet die specifiek op het terugdringen van wapengeweld is gericht, te weten wapencontroles door middel van preventief fouilleren. Door Geuzenveld als tijdelijk veiligheidsrisicogebied (voor in elk geval drie maanden, met mogelijkheid tot verlenging) aan te wijzen kan er preventief gefouilleerd worden. Dit zorgt ervoor dat de politie zoveel mogelijk wapens in beslag kan nemen en dat hiermee duidelijk de norm –om zonder wapens over te straat te gaan- wordt gesteld, de bewoners zich weer veiliger gaan voelen in het publieke domein, het gezag van overheid en politie in dit ‘wilde westen’ nadrukkelijk zichtbaar is en (vuur)wapenbezit in dit gebied ontmoedigd wordt.
In 2012 heeft de burgemeester de Pijp in stadsdeel Zuid naar aanleiding van enkele schietpartijen tijdelijk aangewezen als tijdelijk veiligheidsrisicogebied. Hoewel deze buurt op basis van de jaarlijkse evaluatie niet voldeed aan het kwantitatieve criterium van 200 wapenincidenten voor het gehele gebied, was de urgente situatie en de grote maatschappelijke onrust alsnog noodzaak om wapencontroles in dit gebied mogelijk te maken. De burgemeester week daarmee van het opgestelde beleid af en wees de Pijp per 1 juni 2012 voor vier maanden aan als veiligheidsrisicogebied.
Inmiddels kan op basis van evaluaties gesteld worden dat dit besluit zeer positieve effecten heeft gehad voor de buurt. Zo is het aantal wapenincidenten sinds de inzet van het instrument preventief fouilleren in de Pijp per 1 juni 2012 met 50% gedaald ten opzichte van dezelfde periode in 2011. Ook heeft er sinds de aanwijzing van het veiligheidsrisicogebied geen enkele schietpartij meerplaatsgevonden. Er kan daarom -tot tevredenheid van de VVD fractie- geconcludeerd worden dat het instrument de negatieve geweldsspiraal doorbroken heeft en daarmee zijn waarde heeft bewezen.
Wat de VVD Amsterdam betreft is de huidige situatie in Geuzenveld minstens net zo erg als destijds in de Pijp het geval was. Het percentage bewoners dat aangeeft zich (wel eens) onveilig te voelen in zijn of haar buurt lag in de Pijp, voorafgaand aan het afkondigen van het tijdelijke veiligheidsrisicogebied (maart/april 2012), op de 25% (Oude Pijp) en 29% (Nieuwe Pijp). De meest recente cijfers omtrent de onveiligheidsbeleving in Geuzenveld laten zien dat maar liefst 47% van de buurtbewoners aangeeft zich onveilig te voelen. Geuzenveld kent daarmee de slechtste veiligheidsbeleving van heel Amsterdam. In vergelijking met de situatie in de Pijp van destijds ligt dit percentage bijna twee keer zo hoog.
Geuzenveld is nu nog een kwetsbare wijk waar de stedelijke vernieuwing nog niet voltooid is. De buurt kan niet veel hebben en de gewelddadige incidenten tasten de leefbaarheid aan. De sociale onrust is momenteel zo groot dat ingrijpende maatregelen noodzakelijk zijn om het veiligheidsgevoel te herstellen en meer incidenten te voorkomen.
Fractievoorzitter Robert Flos stelde namens de VVD Amsterdam de volgende vragen aan het college van B&W.
1. In hoeverre voldoet de buurt Geuzenveld aan de kwalitatieve- en kwantitatieve criteria die gesteld zijn aan het aanwijzen van een veiligheidsrisicogebied?
2. Is de burgemeester bereidt om, ook indien er niet voldaan wordt aan alle opgestelde criteria voor de (twee)jaarlijks aan te wijzen veiligheidsrisico’s, de wijk Geuzenveld in het stadsdeel Nieuw West tijdelijk op basis van de urgente cq. bijzondere situatie alsnog als veiligheidsrisicogebied aan te wijzen net zoals eerder ook bij de Pijp is gebeurd? Zo ja, per wanneer ? Zo nee, waarom niet?
3. Is de burgemeester daarnaast bereid om ook in het Regionaal Veiligheidsprogramma Geuzenveld extra aandacht te geven? Graag toelichten.
4. In hoeverre gaat het College ook andere dan genoemde middelen specifiek in deze buurt inzetten?