Het gebeurt regelmatig dat omstanders een slachtoffer, dat bedreigd, mishandeld of geïntimideerd wordt, niet te hulp schieten. Er zijn zelfs voorbeelden waarbij omstanders een slachtoffer dat na de mishandeling roerloos op de grond ligt, in grote getalen voorbij lopen zonder op of om te kijken. Dit gebeurde bijvoorbeeld eerder dit jaar bij de mishandeling van een man bij de MacDonalds op de Nieuwendijk. Flos wil het omstandereffect doorbreken: “Amsterdammers horen voor elkaar op te komen. Zeker in de eerste minuten na een incident, als de hulpdiensten nog niet ter plekke zijn, kan dat het verschil maken.” Amsterdammers moeten een duidelijker handelingsperspectief krijgen. Flos doet hiervoor concrete voorstellen en verzoekt de burgemeester om samen met het Openbaar Ministerie en de politie dit verder vorm te geven.
Volgens Flos is er bij niet ingrijpen lang niet altijd sprake van onwil, maar vaak ook van onkunde. Uit onderzoek blijkt dat veel omstanders denken dat de ander wel zal ingrijpen met als resultaat dat niemand zich echt verantwoordelijk voelt om iets te doen. Ook kunnen mensen bang zijn na afloop kritiek te krijgen omdat ze verkeerd of te aarzelend hebben ingegrepen of wordt de noodsituatie niet als zodanig geïnterpreteerd. Flos: “Dit soort verlammende mechanismen zijn echter niet onomkeerbaar. Een duidelijk handelingsperspectief voor zowel omstanders als slachtoffers kan het omstandereffect doorbreken.” Een goed voorbeeld hiervan is al door stichting BASTA! ontwikkeld. Initiatiefnemer Hein van Meeteren is BASTA! begonnen nadat hij zelf voor het oog van meerdere omstanders in de trein werd afgetuigd en aan zijn lot werd overgelaten. In een stappenplan wordt onder andere aandacht besteed aan hoe je genoeg medestanders kunt mobiliseren voordat je ingrijpt.
De VVD vindt verder dat Amsterdammers die op een effectieve manier hebben ingegrepen veel meer in het zonnetje gezet moeten worden. Het waarderen van deze moderne helden zou bijvoorbeeld kunnen plaatsvinden door een gemeentelijke onderscheiding in het leven te roepen, als aanvulling op de Zilveren Pluim van de Amsterdamse politie. Ook ziet de VVD graag dat er zowel een digitale als fysieke ‘wall of fame’ wordt opgezet, waardoor helden geëerd kunnen worden. Ook wil Flos Amsterdamse burgerinitiatieven op het gebied van veiligheid bevorderen. Zo zouden vrijwilligers als veiligheidsambassadeurs aangesteld moeten worden om in hun eigen buurt te letten op verdachte situaties en andere buurtgenoten te wijzen op risico’s. In enkele andere gemeenten zijn hier inmiddels zeer succesvolle voorbeelden van, bijvoorbeeld op het gebied van projecten rondom hondenbezitters. Zij moeten onder andere trainingen en tips krijgen om verdachte situaties te herkennen.
Tot slot moeten Amsterdammers die de moed hebben getoond om voor een ander op te komen net als medewerkers met een publieke taak extra bescherming krijgen. In de praktijk betekent dit dat OM en politie een hogere prioriteit geven aan de opsporing en vervolging van de daders, er lik-op-stuk wordt toegepast en dat de slachtoffers optimaal worden bijgestaan in het strafproces.
Zie hier voor het initiatiefvoorstel Amsterdammers maken Amsterdam veilig 2.0 (2013)
Zie hier voor het verslag van VVD-veiligheidsconferentie (2013)
Zie hier voor het initiatiefvoorstel Amsterdammers maken Amsterdam veilig (2012)